روایت «دایه دایه وقت جنگه»؛ وقتی موسیقی قهرمان‌ساز می‌شود

خرم‌آباد - قرارگیری موسیقی در خدمت جهاد و مقاومت و وطن‌دوستی از گذشته‌های دور در فرهنگ اقوام ایرانی سابقه داشته است؛ روایتی که می‌توان آن را در خلق و انتقال ترانه «دایه دایه وقت جنگه» دید.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: موسیقی در استان لرستان همزاد مردمان این دیار است، از موسیقی «سور و سوگ» گرفته تا نوای «لالایی‌های» اصیل زنان لر و موسیقی «کار» از گذشته‌های دور در این دیار مرسوم بوده است.

فرهنگ و تمدن لرستانی‌ها محلی برای تجلی حس میهن‌دوستی مردمان این دیار بوده است

خاطره ترانه‌های ماندگار دفاع مقدس که شنیدن قطعاتی از آن همچنان ما را به فضای روحانی و سرشار از یک دلی و همراهی مردمان این سرزمین در طول ۸ سال جنگ تحمیلی هدایت می‌کند ریشه در فرهنگ و روایات دینی ما دارد، سروده‌ها و اشعاری که شاید بتوان آن را یکی از عوامل مهم در پیروزی و ترغیب رزمندگان به صحنه‌های نبرد دانست.

قوم لر در ایران اسلامی با تحت پوشش قرار دادن طیف گسترده‌ای از لر زبانان در استان‌های حاشیه زاگرس از جمله لرستان، فارس، ایلام، کرمانشاه، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و … همواره نقش تعیین کننده‌ای در رویدادهای تاریخی ایران اسلامی در برهه‌های مختلف زمانی داشته است به طوری که دوران دفاع مقدس را می‌توان اوج حماسه آفرینی رزمندگان لر در جبهه‌های حق علیه باطل دانست.

فرهنگ و تمدن لرستانی‌ها همواره محلی برای تجلی حس میهن‌دوستی مردمان این دیار بوده است به‌طوری‌که شاید هنوز هم‌صدای حماسی «دایه دایه وقت جنگه» و یا موسیقی لری بختیاری که جوانان را به دفاع از ارزش‌های انقلاب و حفظ تمامیت ارضی دعوت می‌کرد از ذهن اهالی آن روزهای انقلاب و جنگ تحمیلی محو نشده باشد.

موسیقی جاری است در بطن زندگی هر لرستانی

فرشاد سیفی هنرمند مطرح حوزه موسیقی لرستان دراین‌رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: موسیقی در لرستان یک تفاوت اساسی با مابقی هنرها دارد، شاید هر لرستانی نتواند در طول زندگی خودش نقاشی بکشد، مجسمه بسازد، فیلم‌سازی کند، تئاتر را تجربه کند، اما موسیقی جاری است در بطن زندگی هر لرستانی.

وی عنوان کرد: موسیقی عنصر حاضر و در جریان زندگی روزانه زندگی هر لرستانی است.

این هنرمند حوزه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود، گفت: مطمئناً هر لرستانی در طول زندگی خود گاه‌گاهی در خلوت خود «علیسونه» خوانده و زمزمه کرده است، «لالایی‌های» مادرانمان را همیشه شنیده‌ایم، موسیقی در مراسم‌های عزا در لرستان ساری و جاری است و یک عنصر حاضر در خیلی از آئین‌های لرستانی‌ها است.

موسیقی عنصر حاضر در زندگی هر لرستانی

سیفی، ادامه داد: شاید کمتر فردی باشد که در عروسی فرزند خود یا بستگان خیلی نزدیک خود یک بیت «سیت بیارم» نخوانده باشد و این کارکردن در حوزه موسیقی لرستان را برای هنرمندان سخت می‌کند، چون شنوندگان این هنر خود عناصر هنرمندی هستند. خودشان ناظر بر هنر هستند و خودشان اجرا می‌کنند، نه قصد اجرای کنسرت و آلبوم تهیه کردن داشته باشند، بلکه در طول زندگی‌شان ماجراهایی اتفاق می‌افتد که ابیات را زمزمه می‌کنند، ناراحت باشند اشعار حزن‌انگیز و غمگین می‌خوانند، اگر خوشحال باشند یا کار کنند و یا موقع دفاع از کشور باشند و… باز هم می‌خوانند.

وی تأکید کرد: در سده‌های گذشته تا کنون موسیقی عنصر حاضر در زندگی هر لرستانی بوده و هست.

این هنرمند مطرح عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در یک سده گذشته خیلی اتفاقات در دنیا، کشور و لرستان رخ‌داده و شاید اگر به بیش از ۵۰ سال به عقب برگردیم، شکل موسیقی عوض می‌شود، گفت: با آمدن رادیو و تلویزیون یک عصر جدید از اجراهای موسیقی جدید به روی هنرمندان و مخاطبان باز می‌شود.

«تک بیت‌های» لکی و لری که مبنای موسیقی لرستان بود

سیفی، ادامه داد: اگر به سده‌های گذشته برگردیم می‌بینیم که مقام‌های موسیقایی ما بیشتر توسط خنیاگران محلی در قالب ترانه‌ها، آواها و نواهای ثابت اجرا می‌شده، که الان منبع برای ساخت آهنگ‌های جدید با همان مقام‌ها است و الان مبنای کار در موسیقی جدید همان مقام‌ها است، با آمدن رادیو و تلویزیون و کلاً تشکیل ادارات فرهنگ و هنر و دانشگاه‌ها و همچنین سرودن شعر برای موسیقی، شرایط تغییر کرده، قبل از این مبنای ما تک‌بیت‌های لکی و لری بوده، تک‌بیت‌های لکی مانند «چهل سرو» و تک‌بیت‌های لری از اشعار «میر نوروز».

وی تصریح کرد: با آمدن رادیو، تلویزیون، ادارات فرهنگ و هنر و فعالیت جوانان در آنها، «ترانه سرایی» در لرستان شروع شد، قدمت عصر بعد از رادیو، تلویزیون و… ۷۰ سال نمی‌شود که به فراخور اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد شعر سروده می‌شود، آهنگ ساخته می‌شود، خوانده می‌شود و سینه‌به‌سینه می‌گردد و منجر به خلق اثری به طور مثال «قدم خیر»، «دایه دایه وقت جنگه» و «میری» می‌شود.

اثر طلایی «دایه دایه وقت جنگه» که در ذهن همه ایرانی‌ها به یادگار ماند

این هنرمند عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود، تصریح کرد: هر چه به جلوتر می‌رویم، موسیقی بافت بیشتری پیدا می‌کند، شکل رسمی‌تری پیدا می‌کند و گستره ساخت و تولید این آثار گسترده می‌شود و به شکل حرفه‌ای‌تری می‌رسد.

سیفی با اشاره به اینکه معمولاً لرستانی‌ها «آوازه‌خوان» بوده‌اند، «تصنیف‌خوان» نبوده‌اند، افزود: مثلاً در حماسه‌سازی‌ها و جنگ‌ها «رجزخوانی» داشته‌ایم، «شاهنامه‌خوانی» داشته‌ایم و «تک‌خوان» بوده‌ایم.

وی با بیان اینکه بیش از ۶۰ سال است که خط «نت» وارد موسیقی ما در لرستان و کشور شده و آموزش‌ها ارائه می‌شوند، گفت: الان موسیقی را می‌نگاریم و از آن حالت شفاهی و روایتی خارج شده است، همین امر هم شاید موجب شده که خیلی از مقام‌های کهن موسیقی در کشور از بین رفته و یا اینکه راوی ندارد.

این کارشناس عرصه موسیقی لرستان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اثر «دایه دایه وقت جنگه»، بیان داشت: مرحوم «غلام جمشیدی» در دهه ۴۰ یک روایت معتبر از این تصنیف دارند، بعد از ایشان مرحوم «حشمت رشیدی» به زیبایی هرچه‌تمام‌تر این را اجرا می‌کنند، در سال ۵۶، مرحوم «رضا سقایی» با مرحوم «مجتبی میرزاده» به زیبایی هر چه تمام و یک اجرای طلایی و ماندگار این تصنیف را اجرا می‌کنند و اجرای «محمد میرزا وندی» را الان مردم در ذهن خود دارند.

سیفی، ادامه داد: اجرای طلایی «دایه دایه» از سوی مرحوم «محمد میرزا وند» در دهه ۶۰، در اذهان هر ایرانی به یادگار می‌ماند.

هنرمندانی که اهل تفنگ نبودند اما فلسفه جنگیدن برای میهن را بیان می‌کردند

وی با تأکید بر اینکه خیلی‌ها موسیقی لرستان را با این اثر می‌شناسند، افزود: جنگ تحمیلی که شروع می‌شود نوع بدیعی از موسیقی در لرستان خلق می‌شود، «دایه دایه وقت جنگه» و ترانه‌های حماسی که وجود دارد بازخوانی می‌شود و یک فضای جدید به وجود می‌آید.

این هنرمند عرصه موسیقی لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به شکل بدیع اجرای موسیقی در جبهه‌های جنگ، گفت: به طور مثال گروه موسیقی از لرستان به منطقه «شفیع خوانی» می‌رود و برای رزمندگانی که می‌خواهند بروند بجنگند اجرا می‌کند، مرحوم «محمدرضا کریمی» به‌عنوان استاد تنبک، «علیرضا حجتی» به‌عنوان نوازنده سنتور، مرحوم «صادق سیف» به‌عنوان نوازنده اوت، «بهمن اسکینی»، «حجت ضیایی»، «محمد میرزا وندی»، «درویش رضا منظمی»، «غلام سبز علی» و… از جمله این هنرمندان بوده‌اند که سررشته خودشان را به جنگ می‌برند و اهل تفنگ نیستند، اهل عملیات نظامی نیستند.

سیفی، ادامه داد: به نظر من این یک نقطه عطف در تاریخ کشور ما است که گروه‌های موسیقی یکی پس از دیگری در جبهه جنگ با موضوع‌های بسیار درست و متناسب، شناخت درست از زمان، انتخاب شعر درست و… اجرا می‌کنند و فلسفه جنگ را در خط مقدم جبهه بیان می‌کنند، بدون اینکه واعظ یا سخنران و مداح باشند.

موسیقی و هنر روایت می‌کند از روزهایی که تنها جنگ و خون نبود و به‌واقع حماسه بود که در تاروپود هشت سال دفاع مقدس نقش‌هایی می‌تنید تا ماندگارترین صفحات تاریخ ایران اسلامی با عشق حکاکی شود.

برچسب ها : موسیقی ایرانی حوزه هنری لرستان دفاع مقدس